GETAM ilk yıldönümünü kutladı

Sürdürülebilirlik odaklı Kamu – Akademi – Sanayi iş birliklerine yeni bir boyut kazandıran merkez, üreticilerin ihtiyaç duyabileceği sertifikasyonları sağlıyor. GETAM, Yıldız Teknik Üniversitesi uzmanlığı ve ÇEVKO deneyimi ile Türkiye’nin döngüsel ekonomiye geçişinde önemli bir boşluğu dolduruyor.

Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından, ÇEVKO Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı ortaklığında, İstanbul Kalkınma Ajansı Yenilikçi İstanbul Mali Destek Programı’na yapılan başvurunun kabulü ile 2023 yılında kurulan “Geri Kazanım Test ve Araştırma Merkezi” (GETAM), birinci yıldönümünü kutladı.

GETAM’ın, döngüsel ekonomiye geçiş ve iklim krizi ile mücadelenin dünya gündeminin üst sıralarına oturduğu bir dönemde, Türkiye’de önemli bir boşluğu doldurmak üzere kurulduğunu belirten ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer, sözlerini şöyle sürdürdü: “Halen Türkiye’nin en önemli ihracat pazarı olan Avrupa Birliği’nin döngüsel ekonomi kapsamında Yeşil Mutabakat ve Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Tüzüğü gibi bir dizi yasal düzenlemeyi yürürlüğe koyması, ülkemizde de bu alanda ciddi adımlar atılmasını özellikle zorunlu kılıyor. Merkez, ambalajların geri dönüştürülebilirliği, içerdiği geri dönüştürülmüş madde oranının belirlenmesi, biyobozunurluğu gibi konularda gerçekleştirebileceği test ve analizler ile üreticilerin gereksinim duyacakları sertifikasyonları sağlayarak döngüsel ekonomiye geçişte önemli katkı sağlayacak durumda.”

Birçok alanda sertifikasyon sunabiliyor

İmer, GETAM’ın Türkiye’de özel sektörün gerek ulusal gerekse uluslararası alandaki sertifikasyon gereksinimlerini uluslararası standartlar doğrultusunda sağlayabileceğinin altını çizdi. Yıldız Teknik Üniversitesi bünyesinde çalışan merkezin Geri Dönüşüm Hattı, Mekanik ve Fiziksel Testler ve Mikrobiyal Analizör cihazları ile güçlü bir donanıma sahip olduğunu söyleyen İmer, merkez hakkında ayrıntılı bilgi verdi: “HDPE, LDPE ve PP analizi ile plastik ambalajdaki geri dönüştürülmüş, ikinci malzeme kullanım oranı MFI (Erime Akış Endeksi), DSC (Diferansiyel Taramalı Kalorimetre) ve diğer testler ile 3 hafta içerisinde saptanabiliyor. Ürünlerdeki PET hammadde ve geri dönüştürülmüş madde içeriği ise, PET analizi ile belirlenebiliyor. Geri Dönüştürülebilirlik Oranının Tayini için ise MFI, DSC ve diğer gerekli testler kullanılarak, ürünün ticari geri dönüşüm tesislerinde ne kadarlık verimle geri dönüşümünün sağlanabileceği 2 hafta içinde tespit edilebiliyor. Tüm bu süreçler sonunda sağlanacak sertifikaların, üreticilerin ihracatında kullanılması, yurtiçinde de döngüsel ekonominin en önemli bileşenlerinden olan atık yönetimine katkı sağlaması öngörüldü.”

Türkiye ciddi bir geri dönüşüm kapasitesine sahip

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de 2022 yılında, ithal atıklar da dahil olmak üzere, 48,5 milyon ton, 2.866 atık işleme tesisinde metal, plastik, kağıt, vb. atık geri dönüştürüldü. Bunun yarıdan fazlasının, yani 24-25 milyon tondan fazlasının ithal edildiğinin hesaplanabileceğini belirten ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri Mete İmer şöyle konuştu: “Sorun, kendi atıklarımızı ayrı toplayıp değerlendirememe sorunudur. Atık ithalatında yaşanacak daralma, bu nedenle, geri dönüşüm kapasitesini atıl hale getirebilir. Özellikle hane halkından tüketim sonrası ortaya çıkan kendi atıklarımızı kaynağında ayrı toplayarak değerlendirecek önlemleri bir an önce almak son derece önemli. Büyük nüfusa sahip ülkemizde, sanayinin hammadde gereksinimi haline gelen geri dönüştürülebilir atıklarımızı toplayıp değerlendirebildiğimiz takdirde ülkemizdeki geri dönüşüm kapasitesini atık ithalatını en aza indirecek şekilde kullanabiliriz.”

“Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu mutlaka yeniden tesis edilmeli”

Atık yönetiminde Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’nun önemine değinen İmer, şöyle devam etti: “Elbette üreticinin de atık konusunda sorumluluğu var ve özellikle ambalajlı ürün üreticileri, bu sorumluluğu ciddiyetle sahiplenmektedir. Hane halklarından çıkan tüketim sonrası ambalaj atıklarının kaynağında ayrı toplanması, geri dönüştürülmesi konusunda dünyanın geliştirmiş olduğu finansal ve yönetsel çözümlerden birisi, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) sistemleridir. GÜS, üreticinin ürünle ilgili sorumluluğunu, tüketim sonrası evreye genişlettiği bir çevre politikasıdır. Nitekim hammaddelerin temininden üretimine, atık yönetiminden atık olmaktan çıkma süreçlerine kadar döngüsel ekonomide, eko tasarım, dayanıklılık, onarılabilirlik, tekrar kullanılabilirlik, kaynağında ayrı toplama ve üst dönüşüm gibi kriterlerin yaşama geçirilebilmesi için, Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu ilkeleri yoluyla sağlanan mali teşvik ve caydırıcı önlemler kullanılmaktadır. Ülkemizde 4-5 yıl öncesine kadar uygulanan ancak son dönemde terk edilen GÜS’ün mutlaka yeniden işlerlik kazanması gerekiyor.”