Dünyayı eline geçiren 146 yaşındaki malzeme; plastik

Plastik Nedir?

Plastik, karbon (C) hidrojen (H), oksijen (O),azot (N) ve diğer organik ya da inorganik elementler ile oluşturduğu monomer (Mono: tek, Mer: ünite) adı verilen, basit yapıdaki moleküllü gruplardaki bağı koparılarak, polimer (Poli: çok, Mer: ünite) adı verilen uzun ve zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen malzemelere verilen isimdir. Örneğin; Etilen bir monomerdir. Bu monomerden oluşturulan polimer olan polietilen ise polimerdir. En çok kullanılan plastiklerin başında gelir.

Tanımdan anlaşılacağı üzere plastikler doğada hazır bulunmaz, doğadaki elementlere insan tarafından müdahale edilmesi ile elde edilir. Plastiğin oluşumu belli bir sıcaklık ve basınç altında, katalizör kullanılarak monomerlerin reaksiyona sokulması ile olur. Plastik ilk üretildiğinde toz, reçine veya granül halde olabilir. Genelde plastikler petrol rafinerilerinde kullanılan ham petrolün işlenmesi sonucu arta kalan malzemelerden elde edilir. Yapılan araştırmalara göre yeryüzündeki petrolün sadece % 4 lük bir kısmı plastik üretimi için kullanılmaktadır.

Plastikler ne zamandan beri vardır?

İlk polimer malzemesi 1863’de S. Hyatt tarafından keşfedilen selüloid’dir. Yarı sentetik bir polimer olan selüloid pamuk selülozundan elde edilmiştir. Plastik sanayinin nitroselüloz’un ticari üretimi ile (1868) başladığı kabul edilir. Bu ise yaklaşık 146 yıl öncesi demektir. Nitro selülozu takiben, 1898 yılında ikinci sentetik plastik olan fenol-formaldehit esaslı polimerler gelişmiştir. Modern Plastik endüstrisinin, Fenol formaldehit reçinesinin,  L. Baekeland tarafından bakalit sanayii çapında telefon ahizeleri ve buna benzer plastik ürünlerin yapımıyla başladığı kabul edilir.

Bu ve bunları izleyen diğer plastik malzemelerin temel yapı taşları ve hammaddeleri olan polimerler, 19. asrın ikinci yarısındaki bazı deneme çalışmalar sonunda ve birçoğu tesadüfen ortaya çıkmıştır. 1924’e kadar polimer yapılarının “Koloid agregat” halinde bulunan küçük moleküllerinden oluştuğu sanılırdı. H. Staudinger yaptığı büyük çapta incelemelerin sonucu olarak, plastiklerin zincir şeklinde makromoleküllerden oluştuğunu ve bu moleküllerin birbiriyle kovalent bağlanan küçük ünitelerden meydana geldiğini göstermiştir. Yukarıda bahsedilen fikre dayanarak, polimer sanayi hızla gelişmiş ve 1927’de selüloz asetat ve polivinil klorür (PVC), 1928’de polimetilmetakrilat (PMMA), 1929’da üre-formaldehit reçineleri elde edilmiştir. Bunları daha sonra 1932’de polietilen, 1934’de naylon, poliakrilonitril, stiren-akrilonitril ve polivinil asetat, 1937’de poliüretan, 1939’da teflon ticareti adıyla tanınan  poli(tetrafloroetilen) 1941’de polietilentereftalat, ve orlon ticari adıyla tanınan poliakrilonitril fiber takip etmiştir.1900’lü yılların ikinci yarısından bu yana, Plastik bilimi hızla gelişim kaydetmiştir. İlk aşamada Plastik malzemelerin cam, grafit ve karbon elyafları ile karıştırılarak kuvvetlendirilmiş plastiklerin elde edilmiş daha sonraları ise Poilimer karışımları ve Co Polimerler üretilmiştir. Günümüzde Polimerler bir çok hammaddenin yerine geçebilecek mekanik özelliklere sahiptirler. Ve bu gelişimle dünyayı ele geçirmeye devam etmektedirler.