Plastik sektörümüzde doğru terimleri kullanmak

Bu kelimelerin doğrularını yerleştirmek öncelikle biz plastikçilere düşmektedir, ikinci adımda ise teknik okullarımıza sorumluluk düşmektedir. Teknik liselerimiz, üniversitelerimizin ilgili branşları ve "Yalova Üniversitesi Polimer Mühendisliği Bölümü" Türkiye plastik dünyasında doğru terimleri yerleştirilmesi için bir şanstır.

Ön örnekle konuya açıklık getirmek istiyorum.

1- Enjeksiyon prosesinde kullanılan "Ütüleme Basıncı" terimi tamamen doğaçlama bir şekilde kullanılmaktadır. Plastik parça makineden buruşuk çıkmışsa ütüleyerek düzeltelim! Doğru kullanım “Tutma Basıncıdır” Plastik malzeme kalıp içine enjekte edildikten ve kalıbı tam doldurduktan sonra ikinci fazda kalıptaki giriş noktasından geriye kaçmaya çalışır bu hareketi engellemek amacı ile enjeksiyon basıncı sonrasında tutma basıncı uygulanır. Yani plastik malzeme geri kaçmasın diye tutulur. Eğer bu basınçta bir problem varsa parça çarpılma eksik dolgu gibi sorunlarla karşı karşıyadır.

Tutma Basıncı terimi İngilizce'de "Holding Pressure" olarak kullanılır "Hold" kelimesi "Tutma" anlamına gelmektedir. Eğer Türkçede kullanılan "Ütüleme Basıncı" terimini İngilizceye çevirirsek "Ironing Pressure" olacaktırki burada adı geçen ütüleme elbise ütülemekten başka bir şey değildir.

Gelin "Tutma Basıncı" terimini kullanalım. Kullandıralım.

2- "Geri Basınç" bu teriminde kullanımı "Tutma Basıncı" olarak algılanmaktadır. Gerçek kullanım yeri; vidanın geriye giderken mal alma fazında plastik üzerinde oluşturduğu basınçtır. Bu basınç, eğer boyar madde kullanılıyorsa karışımın en uygun seviyede olmasını sağlar.Gereğinden fazla basınç verilmesinde ise sürtünme ısısı nedeni ile malzemenin yapısını bozar.

Gelin "Geri Basınç" terimini vidanın mal alırken malzeme üzerindeki basınç için kullanalım.

3- Birde "Yaprak Yolluk" terimi vardırki sanırım en ilginç olanıda budur. İnternete yaprak yolluk yazarak girerseniz.Size evde yol üzerine serilecek yaprak şeklinde renk renk çeşit çeşit yün yada PA halı yolluklar çıkar.

Gelin yaprak yollukları evimizde kullanalım. Yan girişi teknik konuşurken.

4- Enjeksiyon makineleri tanımlanırken kullanılan tabirler hala bazı kimseler tarafından kg kullanılmaktadır. 4 Kg'lık makine, 5 Kg’lık makine gibi tanımlanmaktadır. Bu tabirin yanlış tarafı şudur: Plastik hammadde parçanın geniş alanından bakıldığındaki alanını çok etkiler. PE hammadde ile üretilen bir parçanın kalıbı ile üretim yapılan bir makinede ,PC malzeme ile üretilen aynı boyuttaki bir parçanın kalıbı ile üretim yapamazsınız. Burada makinenin ne kadar kg hammadde bastığı değil kapama kuvvetnin kaç ton olduğu önemlidir. Birde malzemelerin kovan içinde kalma süreleri vardır. Makinenin basabildiği ağırlık arttığı oranda malzemenin kovanda kalma süreside artacak ve hassas plastiklerde sararma ve siyah noktalar görülecektir.

Gelin makinenin kaç kg bastığını yerine kapama kuvvetinin kaç ton olduğunu kullanalım.

5- Plastik hammaddelerin kimyasal isimlerinin kullanımındada yaratıcılığımız had safhadadır. ABS açınımı Acrylonitrile Butadien Styrene  olan bu malzemeye ABEYES, hatta daha incelterek ABİYES deriz. Eğer İngilizce okursak EYBİES dememiz gerekir eğer Türkçe okursak ABESE dememiz gerekir.

Gelin Türkçe okuyarak "A BE SE" diyelim dedirtelim.

6- Hangi plastik hammaddeyi kullandığımız sorulduğunda ilk olarak aklımıza hammaddenin üreticisinin koyduğu kod gelir. Aslında bu kod bir ticari isimdir.Bize gerekli olan ise Malzemenin soyadıdır. Yani Kimyasal adı.Ticari adını kullanarak aslında reklam da yapmış oluyoruz. Değil mi?

Gelin hammaddelerin ticari adı yerine Kimyasal adını kullanalım.

7- Plastik parça yüzey kalite hatalarından "Akış izi" ve "Yayılma İzi" için kullanılan terimleri burada yazmak isterdim ancak o kadar kötü terimler kullanıyoruzki böyle bir sayfada yazamıyorum.

Gelin "akış izi" ve "yayılma izi" diyelim, dedirtelim.

8- Birde kısaltmalar ile oldukça büyük sorunlarımız var. Hani "Söylediğini Bil, Bildiğini Söyle" deriz ya. Hayatımıza giren kısaltmaları kullanırken, kullanan açılımını bilmiyor, dinleyende kötü hissetmemek için sormuyor.

Aşağıdaki 10 adet kısaltmayı hiçbir yere bakmadan bir kerede İngilizce açınımlarını bilirseniz size 10 puan her bilemediğiniz kısaltma için bir puan kırın ve kendinize not verin.

CTI, GAIM, H&C, FTIR, HWI, DSC, MFI, GWI, TGA, DMLS

Gelin kullandığımız kısaltmaların hepsinin açılımını bilelim. Bilmediklerimizide soralım. Unutmayalım soruyu bilmeyenler sormaz. Soru sormak için birazda bilmek gerekir.

9- Fabrikalardaki bakım grubunda ise durum  vahim.Makineleri kurmaya gelen yabancı teknisyenlerin söyledikleri bir tabu olarak kalıyor ve bir daha o terim değiştirilemiyor. Zamanın birinde makine zeminini hazırlamaya gelen bir teknisyen yanında "Hilti" markalı havalı delme tabancası getirmiş. Hala bir çok yerde Hilti'yi getir derler. Hatta makine getirilirken yüksekliğinden dolayı özel bir tır ile gelmiştir. Bakımcılar ona "lobed" ile geldi der. Aslı ise "low bed" yani "alçak yatak" bu da TIR'ın taşıma kasasının normalden daha düşük olduğunu ve köprülerin altından geçerken çarpmamasını sağladığını belirtir.

Eğer bakımcımız eskilerden ise daha enteresan konuşmalar olabiliyor.

10- Yeni teknolojilerde ise durum çok daha vahim. İlk konuşulan terimler direk kullanıma giriyor. Örnek olarak Heat & Cool ya da Steam Injection olarak kullanılan terim sadece söyleniş olarak alınıp "HİTENKUL" olarak yazılabiliyor. Kalıplarda kullanılan eğik ve esnek maçalar için kullanılan "Jiggle" terimi ise "Cıgıl" olarak bir yerlere yazılabiliyor.

Bu örnekleri çoğaltmak mümkün fakat konuya eğilmek teknik ekibi bu konuda bilinçlendirmek gelecek kuşakların birbirini daha iyi anlamasını sağlayacaktır. Büyük bir olasılıkla her fabrika kendi kültürünü ve terimlerini yaratıyor sonrasında terimler arasında kayboluyoruz.

Doğru terimleri kullanan ve Terimleri doğru kullanan kuşaklar oluşturmak dileği ile...